## IS Eğrisi
$Y=ke⋅A_0−ke⋅bi$
Y: Toplam gelir/çıktı
$A_0$: Otonom harcamalar
$k_e$: Çarpan katsayısı
b: Yatırımların faize duyarlılığı
i: Faiz oranı
## LM Eğrisi
$i = (k/h)*Y-(1/h)(M/P)$
k: Para talebinin gelire duyarlılığı
h: Para talebinin faize duyarlılığı
M: Para arzı
P: Fiyat seviyesi
# Denge
Toplam harcama-toplam gelir eşitliği (AE=Y) ve para arzı-para talebi eşitliğii (L=M) A noktasında oluşmakta, IS ve LM eğrileri (A) noktası dışında hiçbir noktada aynı faiz düzeyinde kesişmemektedir.
![[IS-LMDenge.png|300]]
### Dengeyi Etkileyen Faktörler
Ekonomik dengeyi etkileyen çeşitli faktörler vardır. Bu faktörler IS veya LM eğrisini kaydırarak dengeyi değiştirir.
1. **Para Arzı (M):** Artışı, LM eğrisini sağa kaydırarak faiz oranlarını düşürür ve toplam geliri artırır.
2. **Para Talebi (L):** Artışı, LM eğrisini sola kaydırarak faiz oranlarını yükseltir ve toplam geliri azaltır.
3. **Tüketim Harcamaları (C):** Artışı, IS eğrisini sağa kaydırarak toplam geliri ve faiz oranlarını artırır.
4. **Yatırım Harcamaları (I):** Artışı, IS eğrisini sağa kaydırarak toplam geliri ve faiz oranlarını artırır.
5. **Net İhracat (NX):** Artışı, IS eğrisini sağa kaydırarak toplam geliri ve faiz oranlarını artırır.
6. **Kamu Harcamaları (G):** Artışı, IS eğrisini sağa kaydırarak toplam geliri ve faiz oranlarını artırır.
7. **Vergiler (T):** Artışı, IS eğrisini sola kaydırarak toplam geliri ve faiz oranlarını düşürür.
![[IS-LMFaktorler.png]]
### Denge Dışı Durumlar
![[IS-LMDengedisi.png|400]]
Eğer kesiştikleri nokta üzerinde değilsek, ekonomide denge dışı bir durum söz konusudur.
IS için bakalım;
![[Pasted image 20240506125935.png]]
Üstteki grafikte denge noktalarını (tasarrufla yatırımın kesiştiği $E_O$, $E_1$ gibi noktalar ve IS eğrisi üzerinde $e_0$, $e_1$ gibi noktalar) görmekteyiz. $e_3$ noktasına baktığımız zaman çıktı düzeyi $Y_0$ olduğunda yatırımlar sabitken (I), bir yatırım fazlası, yani $I>S$ olduğunu görebiliriz (tasarruf açığı). Bu durum üstteki grafikte III ve IV bölgelere tekabül eder ve ekonomide bir dengesizliği gösterir (I ve II’nci bölgelerde ise tam tersi olarak tasarruf fazlası vardır).
LM eğrisi için bakacak olursak;
![[lmegrisi.png]]
Reel para arzı (M/P) sabitken $Y_0$ ve $Y_1$ gelir düzeylerinde LM eğrisi üzerinde denge A ve B noktalarında, $i_0$ ve $i_1$ faiz düzeylerinde oluşmuştur. Eğer milli gelir düzeyi $Y_0$ olarak sabit olsaydı ve faiz farklı bir noktada (örneğin $i_1$) olusaydı, bu durumda para arzı para talebinden fazla olacak ($B-A$, $M>L$) ve ekonomide dengesizlik ortaya çıkacaktı (I ve IV bölge).
#### Bölge I
IS Eğrisi (Tasarruflar yatırımlardan fazla):
$S>I$
Bu bölgede tasarruf seviyesi yatırımı aşmaktadır. Bu durum genelde olarak faiz oranları yüksek olduğunda gerçekleşir ve yatırımları caydırır.
LM Eğrisi (Para arzı para talebinden fazla):
$M>L$
Burada para arzı para talebinden fazladır ve genellikle daha düşük faiz oranlarına işaret eder.
#### Bölge II
IS Eğrisi (Tasarruflar yatırımlardan fazla):
$S>I$
Bölge I'e benzer şekilde, tasarruflar yatırımlardan daha fazladır.
LM Eğrisi (Para talebi para arzından fazla):
$M>L$
Bu bölgede para talebi arzı aşar ve bu da daha yüksek faiz oranlarına işaret eder.
#### Bölge III
IS Eğrisi (Yatırımlar tasarruflardan fazla):
$I>S$
Bu bölgede yatırımlar tasarrufları aşar ve bu durum genelde faiz oranları düşük olduğunda ortaya çıkar.
LM Eğrisi (Para talebi para arzından fazla):
$M < L$
Bölge II'de olduğu gibi, para talebi arzı aşarak daha yüksek faiz oranlarına yol açar.
#### Bölge IV
IS Eğrisi (Yatırımlar tasarruflardan fazla):
$I>S$
Yatırımların tasarrufları aşması düşük faiz oranlarına işaret eder.
LM Eğrisi (Para arzı para talebinden fazla):
$M>L$
Para arzının para talebinden daha fazla olması faiz oranlarının düşmesine yol açar.
>[!info] Yani…
IS eğrisinin üzerinde: $S>I$
IS eğrisinin altında: $I>S$
LM eğrisinin üstünde: $M>L$
LM eğrisinin altında: $L>M$
##### Örnek: Genişletici Para Politikası
![[paraarziartisi.png|400]]
Merkez bankası, devlet tahvili satın almak gibi açık piyasa işlemleri yoluyla para arzını artırarak genişletici bir para politikası uygulamaya karar verebilir.
Nominal para arzındaki (M) bir artış LM eğrisini sağa kaydırarak her çıktı seviyesinde daha düşük faiz oranlarına yol açar.
Para arzındaki ↑, LM eğrisini $LM_1$ → $LM_2$’ye kaydırırken $i_0$ → $i_2$ olacaktır (likidite etkisi). C’de $(Y_0,i_2)$ para piyasası dengedeyken mal piyasasında talep fazlası oluşacak, bu durumda dengeye ulaşmak için Y↑ve gelir düzeyi $Y_1$ olacaktır.
Politikaların etkileriyle ilgili bilmemiz gereken iki önemli kavram var.
>[!Attention] Etkiler
>**Likidite Etkisi**: Faiz oranları düştüğünde, insanlar daha az tasarruf eder ve daha fazla tüketirler. Bunun nedeni, düşük faiz oranlarının tasarruf etmeyi daha az çekici kılmasıdır. Likidite etkisi, para talebini ve toplam talebi artırır.
**Gelir Etkisi**: Faiz oranları düştüğünde, borçlanma maliyeti de düşer ve insanlar daha fazla borçlanabilir. Bu, harcanabilir geliri artırır ve tüketimi teşvik eder. Gelir etkisi, faiz oranlarındaki düşüşün neden olduğu satın alma gücündeki artışı ifade eder.
```mermaid
flowchart TD;
A[Genişletici Maliye P.] -->|Kamu H. ↑ veya Vergi ↓| B[Toplam Talep ↑]
B --> C[Çıktı ve Gelir ↑]
B --> D[Faiz ↑]
C --> E[IS Eğrisi →]
D --> F[Para Pol. Değişmiyorsa LM ← ]
E --> G[Yeni IS-LM Dengesi]
F --> G
G --> H[Tam İstihdamda P ↑]
G --> I[Tam İstihdam Yoksa İşssizlik ↓]
```