**Varyans, bir rastgele değişkenin veya veri setinin ortalamadan olan sapmalarının karelerinin ortalamasıdır.**
Burada $σ²$ veya $s²$ varyansı, $X$ veya $x$ rastgele değişken veya veri noktalarını, $μ$ veya $x̄$ ortalamayı, $n$ örneklem boyutunu, $E[\dots]$ beklenen değer operatörünü temsil eder.
Varyans her zaman pozitif veya sıfırdır, birimlerin karesiyle ifade edilir (örneğin, cm² veya kg²).
_Orijinal ölçeğin biriminde değildir, bu yüzden yorumlanması bazen zor olabilir._
**Standart sapma, varyansın kareköküdür ve orijinal ölçeğin birimindedir.**
$σ = √σ²$ veya $s = √s²$
Hipotez testlerinde, güven aralıklarının hesaplanmasında, regresyonlarda hata terimlerinin varyans hesaplamalarında(homoskedastisite varsayımı), ANOVA’da gruplar arası ve grup içi karşılaştırılmalarda ve finansta yatırım riskinin ölçülmesinde kullanılabilir.
Popülasyon için: $σ² = Σ(X - μ)² / N$
Örneklem için: $s² = Σ(x - x̄)² / (n-1)$
(yansız bir tahmin elde etmek için $n-1$ kullanılır)
>[!info] Yorum
Yüksek varyans –> Veriler ortalamadan uzakta yayılmış
Düşük varyans –> Veriler ortalamaya yakın kümelenmiş
[[Kovaryans]]: İki değişken arasındaki ilişkiyi ölçer.
_Varyasyon/Değişim Katsayısı_: Standart sapmanın ortalamaya oranıdır, farklı ölçeklerdeki verileri karşılaştırmak için kullanılır.