## Metaveri Başlık: **The Price of Time** Yazar: *Edward Chancellor* Kategori: #books Etiketler: #economics ## Altı Çizilenler - _There is nothing so unstable as a stabilized price level._ - Interest turns time into a cost of production. Time is money. Entrepreneurs who save time in production, who bring goods most quickly to market, emerge as winners in the game of creative destruction. Interest rations capital. From this perspective, interest is not a deadweight but a spur to efficiency – a hurdle that determines whether an investment is viable or not. The rate of interest, Schumpeter wrote, ‘enters into every economic deliberation’. - Galiani justified the existence of interest on the grounds that each loan carries some risk of loss, which induces anxiety in the lender. ‘Keeping someone in anxiety is pain, hence it must be paid for,’ Galiani concluded. ‘What is called the product of money, when it is legitimate, is simply *the price of anxiety*: and whoever thinks it is something different is mistaken’. - **Don’t give me a low rate. Give me a true rate, and then I shall know how to keep my house in order. – Hjalmar Schacht, Reichsbank president, 1927** - Our earth is degenerate in these latter days: bribery and corruption are common; children no longer obey their parents; every man wants to write a book, and the end of the world is evidently approaching. _Assyrian tablet, c. 2,800 BC_ - Despite the long-term stability of what one might call the ‘benchmark’ rate of interest in the ancient world there is also evidence that market rates varied across time and place. In the Neo-Babylonian period, rates as low as 5 per cent and as high as 240 per cent have been recorded.Higher interest rates contained a risk premium, with loans to trading partnerships, known as harranu loans, yielding as much as 40 per cent (but if the ship was lost at sea the principal did not have to be repaid). Interest rates in the Assyrian commercial stations of Cappadocia were higher than in Mesopotamia. Great merchants paid lower rates than less creditworthy borrowers, while the interest premium on barley loans may have provided insurance against the risk of a royal decree of debt cancellation. - It is clear that interest rates were not correlated with economic growth, either in the ancient world or afterwards. In the first millennium of the current era, global economic growth has been estimated at a mere 0.01 per cent per annum. Yet, during this thousand-year period, real interest rates in Europe ranged between 6 and 12 per cent. Nor do we observe any connection between the interest rate and demographic change. In fact, population growth and interest rates have often moved in opposite directions. - Earlier generations of economists, who considered the problem of interest more deeply than their twenty-first-century counterparts, had no doubt as to its importance. For Böhm-Bawerk, interest was ‘an organic necessity’. Irving Fisher called interest ‘too omnipresent a phenomenon to be eradicated’. In similar vein, Joseph Schumpeter stated that interest ‘permeates, as it were, the whole economic system’. The author of Das Kapital, an avowed enemy of interest, agreed with this arch-apologist for capitalism. In a phrase evocative of the ancient world in which a charge for lending was first recorded, Marx writes that ‘usury lives in the pores of production, as it were, just as the gods of Epicurus lived in the space between worlds.’ - Wilson then goes on to provide a new definition of interest: ‘Usurye is also saide to be the price of tyme, or of the delaying or forbearing of moneye.’ Interest has been described in many ways over the years – it’s often referred to as the ‘price of money’. But Wilson knew better. Interest, he said, is the price of time. There is no better definition. - **While the borrower’s potential profit might justify charging for a commercial loan, this doesn’t explain the existence of interest on consumption loans. Such loans are by their nature unproductive. Turgot had an answer. A bird in the hand is worth two in the bush, he said. This is the earliest known reference to what economists call ‘time preference’, namely our propensity to place a higher value on immediate pleasures.** For Turgot, a sum of money delivered immediately and the promise of the same amount of money at some future date could not possibly have the same value. Time preference explains why Aristotle was wrong. Interest is the difference in monetary values across time, the rate at which present consumption is exchanged for future consumption. **Interest represents the time value of money.** - Time preference is infinitely varied. It may reflect a nation’s moral and intellectual qualities, reflected in its thrift and industry, as Böhm-Bawerk believed. Exigency plays a role: a hungry person puts a higher value on a meal today than one in six months’ time. Age also influences time preference. Youth is naturally impatient, and often cash-strapped. Younger people may borrow and spend, paying back their loans later in life – what economists call ‘income-smoothing’. The interest rate they pay reflects their time preference. Older people are likely to have a lower time preference and be less inclined to borrow at interest, partly because their incomes are no longer growing. Countries with ageing populations tend to have falling interest rates. - **Thomas Wilson’s original insight that ‘time is precious’ is incorporated into various definitions of interest. Turgot himself defined interest as ‘the price given for the use of a certain quantity of value during a certain time’. Jeremy Bentham, in his Defence of Usury (1787), wrote that ‘putting money out at interest is exchanging present money for future money. Böhm-Bawerk, who like Turgot was also his country’s finance minister, wrote that ‘The natural difference in value between present and future goods … is the fountain-head from which all interest takes its origin.’ Fisher saw interest as ‘the basic problem of time valuation … of translating the future into the present’. The Yale economist declared that ‘Interest is, as it were, human impatience crystallized into a market rate.’ Fisher’s contemporary, the American economist Frank Fetter, claimed that interest would be ‘unthinkable if there were no differences relative to time in the estimates men placed on some goods available at different points of time’.** - _The formation of capital, said Rae, ‘implies the sacrifice of some smaller present good, for the production of some greater future good’._ - The delusion lies in the conception of time. _The great stock-market bull seeks to condense the future into a few days, to discount the long march of history, and capture the present value of all future riches. It is his strident demand for everything right now – to own the future in money right now – that cannot tolerate even the notion of futurity – that dissolves the speculator into the psychopath._ - Joseph de la Vega in his book Confusion de Confusiones, the earliest account of stock market activity, reported that “every day … the revenue from investments at fixed interest becomes less, inasmuch as it is difficult to find ways of investing money. The rate of interest on ordinary loans amounts … to only 2½ per cent. Therefore, even the wealthiest men are forced to buy stocks, and there are people who do not sell them when the prices have fallen, in order to avoid a loss. But they do not sell at rising prices either, because they do not know a more secure investment for their capital.” - Under the Gold Standard, the job of regulating the amount of credit in circulation was so straightforward that, until the late Victorian period, the Governor and Court of Directors of the Bank of England were drawn from the ranks of eminent City merchants rather than commercial bankers or, heaven forbid, teachers of political economy. - The brilliant Irving Fisher has been much mocked by posterity for his ill-timed bullishness on the eve of the Great Crash. Fisher lost a fortune in the ensuing market rout and had to be bailed out by Yale. The forecasting and investment record of the era’s other great economist was not much better. Keynes, who had extensive personal investment interests alongside his position as bursar of King’s College and chairman of a life insurance company, was wrong-footed by the Fed’s tightening. The Cambridge economist believed that, since consumer prices were stable and ‘there was nothing that could be called inflation yet in sight’, tight money was unnecessary. Keynes remained confident that the Federal Reserve would ‘do all in its power to avoid’ a business depression. - _As one of their number, Oskar Morgenstern, commented, ‘the idea that as complex a phenomenon as the change in a “price level”, itself a heroic theoretical abstraction, could at present be measured to such a degree of accuracy is nevertheless simply absurd.’_ - History, it is said, is written by the victors. In the late 1920s, Hayek claimed that monetary policy had taken the wrong course and predicted a deflationary bust. Irving Fisher, on the other hand, saw nothing wrong at the time with either America’s economy or its monetary policy, famously opining in the summer of 1929 that US stocks had reached a ‘permanently high plateau’. If accuracy of prediction is what matters for economic theory, as Milton Friedman later claimed, then Hayek’s interpretation should have become the received wisdom of his profession. Yet the Austrian’s interpretation of the 1920s and its aftermath has been more or less air-brushed from the history books, while Fisher’s monetarist view has become received wisdom. - Metrics serve to stifle innovation and creativity; they imitate science but resemble faith. When an institution is guided by some specific target,critical judgement is suspended. In the 1970s, the American social scientist Donald Campbell pointed out that ‘the more any quantitative social indicator is used for social decision-making, the more subject it will be tocorruption pressures and the more apt it will be to distort and corrupt the social processes it is intended to monitor.’ Historian Jerry Muller addsa corollary to Campbell’s Law, namely: ‘anything that can be measured and rewarded will be gamed.’ - One problem with the inflation target, according to UCLA economist Axel Leijonhufvud, is that ‘a constant inflation rate gives you absolutely no information about whether your monetary policy is right.’ - Never mind that the policies called forth by inflation targeting appeared to be killing economic growth. Never mind that zero interest rates discouraged savings and investment, and impaired productivity growth. Never mind that ultra-low rates, by keeping zombie companies on life-support, resulted in the survival of the least fit. Never mind that central bank policies contributed to rising inequality, undermined financial stability, encouraged ‘hot money’capital flows and fostered numerous asset price bubbles, from luxury apartments to cryptocurrencies. - Economic maturity is a bogey, the offspring of a body of doctrine both unsubstantiated and insubstantial,’ snorted Terborgh. - As head of the BIS’s Monetary and Economics Department from 2013, Borio provided a radically different account of secular stagnation to that of Summers. He took the unorthodox view of the BIS in a new direction and provided (by guiding the efforts of his research team) empirical evidence to counter the conventional central bankers’ narrative. Boriocast aside the money veil to reveal a world of asset price bubbles, financial cycles, and credit booms and busts: ‘Think monetary! Modelling the financial cycle correctly … requires recognising fully the fundamental monetary nature of our economies,’ was Borio’s clarion call. The financial system, he asserted, doesn’t just allocate resources, it generates purchasing power. It has a life of its own. Finance and macroeconomics are ‘inextricably linked’. We inhabit a looking-glass world. Finance does not mirror reality, but acts upon it. Economics without finance, said Borio, is like Hamlet without the prince. - Debt was the missing link in the secular stagnation narrative, said Borio. The path to ever lower rates traversed a mountain of debt. The BIS defined interest as the ‘price of leverage’. It was only to be expected that as the price of leverage – borrowing – declines the stock of debt should increase. The residue of debt left behind by the crisis produced what Borio called a ‘financial drag’. As overburdened households turned to repairing their balance sheets, they borrowed and spent less. Borio and his colleagues found that the share of society’s income used for servicing debt (the debt–service ratio) tends to remain constant over time. Thus, ever lower interest rates are needed to sustain a rising stock of debt. A vicious cycle begins, with more debt requiring lower rates, and lower rates resulting in yet more debt. Some commentators referred to this decades-long process as the ‘debt supercycle’. - The danger arising from the Fed’s inconsistency was a longstanding concern: ‘lowering rates or providing ample liquidity when problems materialise but not raising rates as imbalances build up, can be rather insidious in the longer run. They promote a form of moral hazard that can sow the seeds of instability and of costly fluctuations in the realeconomy.’ Borio and his colleague Philip Lowe made this comment in 2002, as the Fed was slashing rates in the aftermath of the Dotcom bust. Half a decade later, their prophetic words were borne out. - **Money is not a veil. Monetary policy is not neutral. Interest rates are not determined solely by savings and industry. Tinker with them at your peril.** - Interest turns time into a cost of production. Time is money. Entrepreneurs who save time in production, who bring goods most quickly to market, emerge as winners in the game of creativedestruction. Interest rations capital. From this perspective, interest is not a deadweight but a spur to efficiency – a hurdle that determines whether an investment is viable or not. The rate of interest, Schumpeter wrote, ‘enters into every economic deliberation’. - There is an alternative. Central banks are developing digital currencies to compete with free-wheeling cryptos. The central bank digital currencies might be used to acquire government bonds that would provide them with asset-backing. If their issuance was limited to no more than the economy's trend growth rate, this money would be as good as gold. A digital Gold Standard would have some of the advantages, and fewer of the disadvantages, of the classical Gold Standard. One advantage is that central bankers would no longer be able to pursue an active monetary policy. The cost of borrowing would more accurately reflect the supply of and demand for actual savings. Guided by the market's invisible hand, the rate of interest would find its natural level. ## İlginç Grafikler ![[The Price of Time1.png]]![[The Price of Time2.png]]![[The Price of Time3.png]]![[The Price of Time4.png]]![[The Price of Time5.png]]![[The Price of Time6.png]]![[The Price of Time7.png]] ## Türkçe Çeviri (DeepL ile otomatik, kontrol edilmedi) - İstikrarlı bir fiyat seviyesi kadar istikrarsız bir şey yoktur. - Galiani faizin varlığını, her kredinin bir miktar kayıp riski taşıdığı ve bunun da borç verende endişe yarattığı gerekçesiyle gerekçelendirmiştir. Galiani, “Birini endişe içinde tutmak acıdır, dolayısıyla bunun bedeli ödenmelidir” sonucuna varmıştır. 'Paranın ürünü olarak adlandırılan şey, meşru olduğunda, basitçe *endişenin fiyatıdır*: ve kim bunun farklı bir şey olduğunu düşünüyorsa yanılıyor'. - **Bana düşük bir oran vermeyin. Bana gerçek bir oran verin, o zaman evimi nasıl düzene sokacağımı bilirim. Hjalmar Schacht, Reichsbank başkanı, 1927** - Dünyamız bu son günlerde yozlaşmıştır: rüşvet ve yolsuzluk yaygındır; çocuklar artık ebeveynlerine itaat etmemektedir; herkes bir kitap yazmak istemektedir ve dünyanın sonu açıkça yaklaşmaktadır. _Asur tableti, MÖ 2.800 civarı_ - Antik dünyada 'gösterge' faiz oranı olarak adlandırılabilecek oranın uzun vadeli istikrarına rağmen, piyasa oranlarının zaman ve mekana göre değiştiğine dair kanıtlar da mevcuttur. Yeni Babil döneminde yüzde 5'e kadar düşük ve yüzde 240'a kadar yüksek oranlar kaydedilmiştir. Daha yüksek faiz oranları bir risk primi içermekteydi ve harranu kredileri olarak bilinen ticari ortaklıklara verilen krediler yüzde 40'a kadar getiri sağlıyordu (ancak gemi denizde kaybolursa anaparanın geri ödenmesi gerekmiyordu). Asur'un Kapadokya'daki ticaret merkezlerinde faiz oranları Mezopotamya'dakinden daha yüksekti. Büyük tüccarlar, kredibilitesi daha düşük olan borçlulardan daha düşük oranlar öderken, arpa kredileri üzerindeki faiz primi, kraliyetin borç iptali kararnamesi riskine karşı bir sigorta sağlamış olabilir. - Faiz oranlarının ne antik dünyada ne de sonrasında ekonomik büyüme ile ilişkili olmadığı açıktır. İçinde bulunduğumuz çağın ilk bin yılında küresel ekonomik büyümenin yılda sadece yüzde 0.01 olduğu tahmin edilmektedir. Oysa bu bin yıllık dönemde Avrupa'da reel faiz oranları yüzde 6 ile 12 arasında değişiyordu. Faiz oranı ile demografik değişim arasında da herhangi bir bağlantı gözlemlemiyoruz. Aslında, nüfus artışı ve faiz oranları genellikle zıt yönlerde hareket etmiştir - Faiz sorununu yirmi birinci yüzyıldaki meslektaşlarından daha derinlemesine ele alan önceki kuşak ekonomistlerin faizin önemi konusunda hiçbir şüpheleri yoktu. Böhm-Bawerk'e göre faiz 'organik bir gereklilikti'. Irving Fisher faizi 'ortadan kaldırılamayacak kadar her yerde var olan bir olgu' olarak nitelendirmiştir. Benzer şekilde Joseph Schumpeter de faizin 'tüm ekonomik sisteme nüfuz ettiğini' belirtmiştir. Açık bir faiz düşmanı olan Das Kapital'in yazarı da kapitalizmin bu baş apolojistiyle aynı fikirdeydi. Marx, borç verme ücretinin ilk kez kaydedildiği antik dünyayı anımsatan bir ifadeyle, 'tefeciliğin, tıpkı Epikuros'un tanrılarının dünyalar arasındaki boşlukta yaşaması gibi, üretimin gözeneklerinde yaşadığını' yazmaktadır. - Wilson daha sonra faizin yeni bir tanımını yapmaya devam eder: “Tefecilik aynı zamanda zamanın bedeli ya da paranın geciktirilmesi veya ertelenmesi olarak da söylenir. Faiz yıllar boyunca pek çok şekilde tanımlanmıştır - genellikle 'paranın fiyatı' olarak anılır. Ancak Wilson daha iyisini biliyordu. Ona göre faiz, zamanın fiyatıdır. Daha iyi bir tanımı yoktur. - Borçlunun potansiyel kârı ticari bir kredi için ücret alınmasını haklı gösterebilirken, bu tüketim kredilerinde faizin varlığını açıklamaz. Bu tür krediler doğaları gereği verimsizdir. Turgot'un bir cevabı vardı. “Eldeki bir kuş, ağaçtaki iki kuşa bedeldir” demişti. Bu, iktisatçıların 'zaman tercihi' olarak adlandırdıkları şeye, yani anlık zevklere daha yüksek bir değer verme eğilimimize dair bilinen en eski referanstır. Turgot'ya göre, hemen teslim edilen bir miktar para ile aynı miktarda paranın gelecekteki bir tarihte vaat edilmesi aynı değere sahip olamazdı. Zaman tercihi Aristoteles'in neden yanıldığını açıklar. Faiz, zaman içinde parasal değerler arasındaki farktır, şimdiki tüketimin gelecekteki tüketimle değiş tokuş edilme oranıdır. **Faiz paranın zaman değerini temsil eder. - Zaman tercihi sonsuz çeşitlilik gösterir. Böhm-Bawerk'in inandığı gibi, bir ulusun tutumluluk ve sanayisine yansıyan ahlaki ve entelektüel niteliklerini yansıtabilir. Zorunluluklar da bir rol oynar: aç bir insan bugün yiyeceği yemeğe altı ay sonra yiyeceğinden daha fazla değer verir. Yaş da zaman tercihini etkiler. Gençler doğal olarak sabırsızdır ve genellikle nakit sıkıntısı çekerler. Gençler borç alıp harcayabilir ve borçlarını hayatlarının ilerleyen dönemlerinde geri ödeyebilirler - ekonomistler buna 'gelir düzleştirme' adını vermektedir. Ödedikleri faiz oranı zaman tercihlerini yansıtır. Yaşlı insanların zaman tercihlerinin daha düşük olması ve faizle borçlanmaya daha az meyilli olmaları muhtemeldir, çünkü kısmen gelirleri artık artmamaktadır. Yaşlanan nüfusa sahip ülkelerde faiz oranları düşme eğilimindedir. - **Thomas Wilson'ın 'zaman değerlidir' şeklindeki orijinal görüşü, faizin çeşitli tanımlarına dahil edilmiştir. Turgot faizi 'belirli bir miktar değerin belirli bir süre boyunca kullanımı için verilen fiyat' olarak tanımlamıştır. Jeremy Bentham, Defence of Usury (1787) adlı eserinde, 'faizle para vermenin şimdiki parayı gelecekteki parayla değiştirmek olduğunu' yazmıştır. Turgot gibi ülkesinin maliye bakanı olan Böhm-Bawerk, 'Şimdiki ve gelecekteki mallar arasındaki doğal değer farkı... tüm faizin kaynağını aldığı pınar başıdır' diye yazmıştır. Fisher faizi 'zaman değerlemesinin temel sorunu... geleceğin bugüne çevrilmesi' olarak görmüştür. Yale ekonomisti, “Faiz, insanın sabırsızlığının bir piyasa oranına dönüşmüş halidir” demiştir. Fisher'in çağdaşı Amerikalı iktisatçı Frank Fetter, 'insanların zamanın farklı noktalarında mevcut olan bazı mallara verdikleri değerlerde zamana göre farklılıklar olmasaydı faizin düşünülemeyeceğini' iddia etti.** - “Sermaye oluşumu, diyordu Rae, ‘gelecekteki daha büyük bir malın üretimi için şimdiki daha küçük bir malın feda edilmesi anlamına gelir’. - Yanılsama zaman kavramında yatmaktadır. Büyük borsa boğası, geleceği birkaç güne sıkıştırmaya, tarihin uzun yürüyüşünü göz ardı etmeye ve gelecekteki tüm zenginliklerin bugünkü değerini ele geçirmeye çalışır. Spekülatörü psikopata dönüştüren şey, her şeye hemen şimdi sahip olma - geleceğe hemen şimdi para olarak sahip olma - geleceğin kavramına bile tahammül edememe - yönündeki şiddetli talebidir. - Joseph de la Vega, borsa faaliyetlerinin en eski anlatısı olan Confusion de Confusiones adlı kitabında, “her geçen gün ... sabit faizli yatırımlardan elde edilen gelir azalıyor, çünkü para yatırmanın yollarını bulmak zorlaşıyor. Sıradan kredilerin faiz oranı ... sadece yüzde 2½'ye denk geliyor. Bu nedenle en varlıklı insanlar bile hisse senedi almak zorunda kalıyor ve fiyatlar düştüğünde zarar etmemek için hisse senetlerini satmayan insanlar var. Ancak yükselen fiyatlarda da satmıyorlar, çünkü sermayeleri için daha güvenli bir yatırım bilmiyorlar.” - Altın Standardı altında, dolaşımdaki kredi miktarını düzenleme işi o kadar basitti ki, Victoria döneminin sonlarına kadar, İngiltere Merkez Bankası Başkanı ve Yönetim Kurulu, ticari bankacılardan ya da Allah korusun, politik ekonomi öğretenlerden ziyade, seçkin şehir tüccarları arasından seçiliyordu. - Parlak zekalı Irving Fisher, Büyük Çöküş'ün arifesinde yaptığı zamansız yükseliş nedeniyle gelecek kuşaklar tarafından çok alay konusu olmuştur. Fisher, ardından gelen piyasa çöküşünde bir servet kaybetti ve Yale tarafından kurtarılmak zorunda kaldı. Dönemin diğer büyük ekonomistinin tahmin ve yatırım sicili de pek iyi değildi. King's College'ın yöneticiliği ve bir hayat sigortası şirketinin başkanlığı görevlerinin yanı sıra kapsamlı kişisel yatırım çıkarları olan Keynes, Fed'in sıkılaştırma politikasından yanlış etkilendi. Cambridge'li ekonomist, tüketici fiyatlarının istikrarlı olması ve 'görünürde henüz enflasyon denebilecek bir şey olmaması' nedeniyle sıkı paranın gereksiz olduğuna inanıyordu. Keynes, Federal Rezerv'in ticari bir depresyondan 'kaçınmak için elinden geleni yapacağından' emin olmaya devam etti. - Aralarından biri olan Oskar Morgenstern'in yorumladığı gibi, 'kendisi de kahramanca bir teorik soyutlama olan “fiyat seviyesindeki” değişim gibi karmaşık bir olgunun şu anda böylesine bir doğruluk derecesiyle ölçülebileceği fikri yine de basitçe saçmadır. - Tarihin, galipler tarafından yazıldığı söylenir. 1920'lerin sonlarında Hayek para politikasının yanlış yolda olduğunu iddia etti ve deflasyonist bir çöküş öngördü. Irving Fisher ise o dönemde ne Amerika'nın ekonomisinde ne de para politikasında bir sorun görmemiş, 1929 yazında ABD hisse senetlerinin 'kalıcı olarak yüksek bir platoya' ulaştığını söylemiştir. Milton Friedman'ın daha sonra iddia ettiği gibi, ekonomi teorisi için önemli olan tahminin doğruluğu ise, Hayek'in yorumunun mesleğinin kabul edilmiş bilgeliği haline gelmesi gerekirdi. Ancak Avusturyalıların 1920'ler ve sonrasına ilişkin yorumları tarih kitaplarından silinirken, Fisher'in monetarist görüşü genel kabul görmüş bir bilgelik haline gelmiştir. - Ölçütler yenilikçiliği ve yaratıcılığı bastırmaya hizmet eder; bilimi taklit ederler ama inancı andırırlar. Bir kurum belirli bir hedef tarafından yönlendirildiğinde, eleştirel yargı askıya alınır. 1970'lerde Amerikalı sosyal bilimci Donald Campbell, “herhangi bir nicel sosyal gösterge toplumsal karar alma sürecinde ne kadar çok kullanılırsa, yolsuzluk baskılarına o kadar çok maruz kalacağına ve izlemesi amaçlanan sosyal süreçleri çarpıtmaya ve yozlaştırmaya o kadar yatkın olacağına” işaret etmiştir. Tarihçi Jerry Muller, Campbell Yasası'na bir sonuç daha eklemektedir: “Ölçülebilen ve ödüllendirilebilen her şeyle oynanacaktır”. - UCLA ekonomisti Axel Leijonhufvud'a göre enflasyon hedefiyle ilgili bir sorun, 'sabit bir enflasyon oranının para politikanızın doğru olup olmadığı konusunda size kesinlikle hiçbir bilgi vermemesidir'. - Enflasyon hedeflemesinin öngördüğü politikaların ekonomik büyümeyi öldürüyor gibi görünmesine aldırmayın. Sıfır faiz oranlarının tasarruf ve yatırımları caydırdığını ve üretkenlik artışını engellediğini hiç dikkate almayın. Çok düşük faiz oranlarının, zombi şirketleri yaşam destek ünitesinde tutarak, en az uygun olanın hayatta kalmasına yol açtığını hiç dikkate almayın. Merkez bankası politikalarının artan eşitsizliğe katkıda bulunduğunu, finansal istikrarı baltaladığını, 'sıcak para' sermaye akışını teşvik ettiğini ve lüks dairelerden kripto para birimlerine kadar çok sayıda varlık fiyatı balonunu beslediğini hiç aklınıza getirmeyin. - Ekonomik olgunluk bir öcüdür, hem temelsiz hem de asılsız bir doktrinin ürünüdür,' diye homurdandı Terborgh. - 2013'ten itibaren BIS'in Para ve Ekonomi Bölümü'nün başkanı olan Borio, seküler durgunluk konusunda Summers'ınkinden tamamen farklı bir açıklama getirdi. BIS'in alışılmışın dışındaki görüşünü yeni bir yöne taşıdı ve (araştırma ekibinin çabalarına rehberlik ederek) geleneksel merkez bankacılarının anlatısına karşı ampirik kanıtlar sağladı. Boriocast, varlık fiyatı balonları, finansal döngüler ve kredi patlamaları ve iflaslarından oluşan bir dünyayı ortaya çıkarmak için para perdesini bir kenara bıraktı: 'Parasal düşünün! Finansal döngüyü doğru bir şekilde modellemek... ekonomilerimizin temel parasal doğasını tam olarak tanımayı gerektirir,' Borio'nun açık çağrısıydı. Borio'ya göre finansal sistem sadece kaynakları tahsis etmekle kalmaz, satın alma gücü de yaratır. Kendine ait bir yaşamı vardır. Finans ve makroekonomi 'ayrılmaz bir şekilde birbirine bağlıdır'. Aynalı bir dünyada yaşıyoruz. Finans gerçekliği yansıtmaz, onun üzerinde hareket eder. Borio'ya göre finansı olmayan ekonomi, prensi olmayan Hamlet'e benzer. - Borio, borçların seküler durgunluk anlatısındaki kayıp halka olduğunu söyledi. Daha düşük faiz oranlarına giden yol bir borç dağından geçiyordu. BIS faizi 'kaldıracın fiyatı' olarak tanımlıyordu. Kaldıracın - borçlanmanın - fiyatı düştükçe borç stokunun artması beklenirdi. Krizin geride bıraktığı borç kalıntısı Borio'nun deyimiyle 'finansal sürüklenme' yarattı. Aşırı yük altındaki hane halkları bilançolarını onarmaya yöneldikçe borçlandılar ve daha az harcadılar. Borio ve meslektaşları, toplumun gelirinin borç servisi için kullanılan payının (borç-hizmet oranı) zaman içinde sabit kalma eğiliminde olduğunu bulmuşlardır. Dolayısıyla, artan borç stokunu sürdürmek için giderek daha düşük faiz oranlarına ihtiyaç duyulmaktadır. Daha fazla borcun daha düşük faiz oranlarını gerektirdiği ve daha düşük faiz oranlarının da daha fazla borca yol açtığı bir kısır döngü başlar. Bazı yorumcular on yıllar süren bu süreci 'borç süper döngüsü' olarak adlandırmıştır. - Fed'in tutarsızlığından kaynaklanan tehlike uzun süredir devam eden bir endişeydi: 'Sorunlar ortaya çıktığında faizleri düşürmek veya bol likidite sağlamak, ancak dengesizlikler arttıkça faizleri yükseltmemek, uzun vadede oldukça sinsi olabilir. Reel ekonomide istikrarsızlık ve maliyetli dalgalanmaların tohumlarını ekebilecek bir tür ahlaki tehlikeyi teşvik ederler. Borio ve meslektaşı Philip Lowe bu yorumu 2002 yılında, Fed Dotcom iflasının ardından faiz oranlarını düşürürken yapmıştı. Yarım on yıl sonra, kehanet niteliğindeki sözleri doğru çıktı. - **Para bir örtü değildir. Para politikası tarafsız değildir. Faiz oranları yalnızca tasarruflar ve sanayi tarafından belirlenmez. Onlarla oynarsanız tehlikeye atarsınız.** - Faiz, zamanı bir üretim maliyetine dönüştürür. Zaman paradır. Üretimde zamandan tasarruf eden, malları en hızlı şekilde pazara sunan girişimciler, yaratma-yıkma oyununda kazananlar olarak ortaya çıkar. Faiz sermayeyi paylaştırır. Bu bakış açısına göre faiz bir ölü ağırlık değil, verimliliği teşvik eden bir unsurdur - bir yatırımın uygulanabilir olup olmadığını belirleyen bir engeldir. Schumpeter, faiz oranının 'her ekonomik müzakereye girdiğini' yazmıştır. - Bunun bir alternatifi var. Merkez bankaları serbest dolaşan kripto paralarla rekabet edebilmek için dijital para birimleri geliştiriyor. Merkez bankası dijital para birimleri, kendilerine varlık desteği sağlayacak devlet tahvillerini satın almak için kullanılabilir. İhraçları ekonominin trend büyüme oranından daha fazla olmayacak şekilde sınırlandırılırsa, bu para altın kadar iyi olacaktır. Dijital bir Altın Standardı, klasik Altın Standardının bazı avantajlarına ve daha az dezavantajına sahip olacaktır. Avantajlardan biri, merkez bankacılarının artık aktif bir para politikası izleyemeyecek olmasıdır. Borçlanma maliyeti, gerçek tasarruf arzını ve talebini daha doğru bir şekilde yansıtacaktır. Piyasanın görünmez eli tarafından yönlendirilen faiz oranı doğal seviyesini bulacaktır.